Hamam Böceğinin Çeşitleri

Hamam böcekleri sadece sevimsiz hayvanlar olmayıp aynı zamanda yiyeceklerimizi tüketen, bina içi ortamları kirleten ve insan hayatını tehdit eden haşerelerdir. Dünyada bir çok hamam böceği çeşidi vardır.

Hamam böceğinin türüne göre farklılık göstermekle birlikte, yiyecekleri, yiyeceklerin hazırlandığı yüzeyleri, tabakları ve diğer mutfak aletlerini pisleterek insanlarda “besin zehirlenmesine” yol açan birçok bakteri gibi hastalık mikroplarını taşıdıkları bilinmektedir. Hamam böceklerinin mekanik yolla hastalık mikrobu taşıyarak kaç tane mide ve bağırsak hastalığına yol açtıkları tam olarak bilinmese de, sağlık açısından ciddi tehlike yarattıkları bir gerçektir. Bununla birlikte, hamam böceklerinin insan sağlığı üzerindeki en tehlikeli etkisi, astımı tetikleyebilmesidir. Hamam böceği nimfleri, düzenli aralıklarla “derilerini” (dış kabuklarını) dökerek büyürler. Dış kabuklarının parçacıkları ve hamam böceği dışkıları antijen (yabancı protein) görevi görür ve solunduklarında alerjik reaksiyonlara ve astım krizlerine yol açabilirler. 

Birçok hamam böceği çeşitleri binaların içlerinde yaşar. Evlerde bulunan hamam böceklerinin çoğu tropikal kökenli ya da Alman hamam böcekleridir ve kışları dışarıda yaşayamazlar. Bütün türleri öncelikle gececidirler. Hepsi, insan ve evcil hayvanların yiyeceklerinden, çürümüş ve mayalanmış maddelerden ve diğer çok çeşitli öğelerden beslendikleri için nemli ve sıcak ortamları tercih ederler.

Yiyecek, su ve barınak hamam böceklerinin en temel ihtiyaçlarıdır. Eğer bu üçü, bir ortamda yeterince bulunabiliyorsa, ooteka (içlerinde 48 adede kadar yumurta bulunan yastık şeklinde yumurta kapsülleri) üreten çiftleşmiş dişi hamam böcekleri sayesinde nüfusları hızla artar. Küçük, kanatsız nimfler yumurtalardan çıkarlar ve büyüyerek ergin hamam böcekleri olurlar. 

Alman hamam böcekleri, hayatlarının % 75’ini saklanarak geçirirler. Diğer böceklere kıyasla daha küçük oldukları için, dar yerlerde saklanma kabiliyetleri ve eğilimleri yüksektir ve bu nedenle de bu hamam böcekleri insanların arasında yaşamayı çok iyi becerirler. Hamam böcekleri saklanma yerlerinden çıktıktan sonra sadece yemek ya da eş bulacakları yerlere kadar giderler. Çoğunlukla saklanma yerleri, yiyecek kaynaklarının 3 metre etrafında olur. 

Alman hamam böceklerinin diğer bir özelliği ise çok hızlı üreyebilmeleridir. Bu yüzden hamam böceklerini tamamen yok etmek çok zordur. Yumurta kapsüllerini, çatlamalarından günlerce önce bırakan hamam böceklerinin aksine dişi Alman hamam böceği karın bölgesinin ucunda bu yumurta kapsüllerini çatlamalarından 24 saat öncesine kadar taşır. Yumurtaları koruyan bu yöntem ile birlikte her kapsülde çok sayıda (30 ile 48 arası) yumurta bulunması, Alman hamam böceklerinin çok hızlı üremelerini sağlar ve büyüyen bir hamam böceği nüfusunun yüzde 80’i nimflerdir. 

Alman hamam böcekleri, hamam böceği türlerine yakın yerlerde yaşamayı tercih ederler. Önemli saklanma noktalarında birçok hamam böceği bir arada bulunabilir. Fırınların, buzdolaplarının ve bulaşık makinelerinin altında ve duvarların içleri ile dolapların boşluklarında, büyük sayılar halinde kümelenmiş olarak bulunurlar. Hamam böcekleri buralarda dışkılarını bırakırlar ve feromon (diğer hamam böceklerinin toplanması için bir yüzeyi “dışkı odak noktası” olarak işaretleyecek koku sinyalleri) içeren koyu renkte lekeler bırakırlar.

Hamam böceği türleri içinde Doğu hamam böceği (Blatta orientalis) bodrum katlarında, döşeme altlarında ve garajlarda görülen  böceklerdir. Nemin bol olduğu daha soğuk yerlerde yaşarlar, hatta dışarıda çeşmelerin etrafındaki yaprakların altında ve çok soğuk olmayan kışları da geçirebilecekleri toprakta. Sonuç olarak doğu hamam böceğinin gelişimi daha yavaştır. Yumurtadan erginliğe ulaşmaları, bu aşamaya iki ayda ulaşan Alman hamam böceklerinden farklı olarak  ortalama 18 ay sürer. Ayrıca doğu hamam böceğinin yumurta kapsüllerinde 16 yumurta bulunurken, Alman hamam böceğinin her kapsülünde 30 ile 48 arasında yumurta bulunur. Dişiden ayrıldıktan sonra doğu hamam böceğinin kapsülünün içinde bulunan yumurtalarının çatlayacak olgunluğa erişmeleri yaklaşık iki ay sürer. 

Bu hamam böceği türünün görünüşü de farklılık gösterir. Yeni çıkmış nimfler kahverengi renkte olup büyüdükçe renkleri siyaha döner. Erginleri 1 ¼ inç uzunluğuna ulaşabilir, geniş ve düz gövdeleri vardır ve farklı başka bir özellikleri yoktur. Erkeklerin, karınlarının yarısını kaplayan kanatları vardır ve dişilerde ise sadece kanat dipleri bulunur; her ikisi de uçamaz.

Amerikan hamam böcekleri (Periplaneta Americana) büyük bir türdür ve boyları 5 cm’e kadar olabilir. Kırmızımsı kahverengi renktedir ama boyun bölgesinin kenarları daha açık renktedir. Erginlerinin gövdelerinin ucuna kadar uzanan kanatları vardır. 27 derecenin üstündeki ısıda da uçabilirler. Halk arasında "Karafatma" olarak da adlandırılırlar.

Amerikan hamam böcekleri evlerde Alman hamam böceklerinden daha seyrek görülür. İş merkezi gibi ticari binalardaki lağımları, kazan dairelerini, bodrumları ve buhar tünellerini ve özellikle de yiyeceklerin işlendiği ve hazırlandığı yerleri tercih ederler.

 

Amerikan hamam böcekleri, Alman hamam böceklerine kıyasla daha yavaş gelişirler. Amerikan olanlarının yumurta kapsüllerinin içinde 14 ile 16 arasında yumurta bulunur. Dişi bunları genellikle yiyecek kaynaklarının yakınına bırakır ve ortalama 45 günde yumurtalar çatlar. Yumurtadan erginliğe geçmeleri ortalama 15 ay sürer. Bununla birlikte, uygun koşullarda nüfusları hızla artabilir.