Kedi Piresi

Yetişkinler, hayvan üzerinde yaşayan tek evredir ve dişi erişkin kedi pireleri, yeni yumurtalar üretmek için taze kana ihtiyaç duyarlar. Dişi pire kedi üzerine yumurtalarını bıraktıktan sonra minicik yumurtalar konak üzerinden halı, evcil hayvan yatağı, mobilya arkası veya altı, zemindeki çatlaklar ve oluklar gibi yerlere düşer veya dış ortamda ise evcil hayvanların veya yaban hayvanlarının yaşadığı/bulunduğu yerlerin yakınına düşer. Yumurtalar bırakıldıktan iki gün sonra larva evresi yumurtadan çıkar. Bu “kurtçuk-benzeri” evre, larva pupa olmadan 5-15 gün kadar sürer. Genel olarak larva gelişimi için tercih edilen yerler, korunaklı, gölge ve nispi nemin en az %75 ve hava sıcaklığının 20-32 derece olduğu yerlerdir. Bundan dolayı pireler, bitki örtüsünün yere yakın biçildiği ve bol güneş çayırlık alanların olduğu açık ve güneş alan yerlerde yaşamazlar.

Pupa evresi gelişmekte olan erişkinlere koruma sağlar. Konak karbondioksit ve vücut ısındaki bir artış veya dalgalanma olunca yetişkin pupa kılıftan çıkmak üzere uyarılır. Pupa kılıfından çıkar çıkmaz erişkin pire hemen geçiş konağı üzerine zıplar ve 24-48 saat içinde kan emmeye başlar. Bu davranış, bazen evcil hayvanları olan ev sahiplerinin tatilden veya uzun bir süre olmadıktan sonra eve dönmeleri üzerine aç ve zıplayan pirelerle karşılaşmalarının nedenini açıklamaktadır. Bununla birlikte çevresel şartlar çıkma için uygun değilse pupa evresi, yetişkin çıkmadan ve konak aramadan önce aylarca veya hatta daha uzun süre kendini  saklayabilir.

Kedi piresi larvaları kanla beslenmezler. Daha doğrusu düştükleri yerlerde bulunan her tür organik döküntü ile beslenirler. Bununla birlikte ana besin kaynakları konak hayvandan larvanın yaşadığı yerlere düşen sindirilmemiş ve kurumuş kandan oluşan kurumuş yetişkin dışkıdır “pire pisliğidir.” 

Pire üremesi, iç ortamlarda bütün yıl boyunca olur. Ancak dış ortamlarda üreme, ılık-havalı aylar ve tercih edilen nem ve sıcaklığın olduğu yerlerle sınırlıdır.

Pireler görece olarak erişkin evrelerinde kolayca görülebildiklerinden dolayı görülmeleri pirelenme belirtisi olabilir. Kedi ve köpeklerdeki bazı yaygın pirelenme belirtileri, hayvanın derisinde “dışkı-pislik” olması, vücudun daha kıllı yerlerinde pirelerin görülmesi ve deride aşırı tırmalanma, yalama veya ısırma olması ve kıl dökülmesidir.

Diğer kedi piresi pirelenme belirtileri, insanlarda görülen pire ısırığı belirtileridir. Bu tür belirtiler, ilk ısırmadan sonra yaklaşık 30 dakika sonra ısırılan bölgede görülen kızarıklık, şişkinlik, kaşıntı olabilir ancak ağrı olmaz, ısırmanın iki günü içinde görülen su toplanması ve muhtemelen ısırılan bölgenin kanması ve ikincil bakteriyel enfeksiyonlara yol açtığı sürekli kaşınma şeklinde olabilir.

Kedi pireleri, dünya genelinde yayılış göstermektedir ve Türkiye’de en yaygın olarak bulunan pire türüdür.

Kedi pireleri, insan veya hayvan konağından kan emme sürecinde veya kontamine olmuş dışkılardan enfeksiyon hastalıkları taşıyabilir. Dünya genelinde insanları etkileyen en yaygın olarak karşılaşılan pire-kaynaklı hastalıkların bazıları şunlardır:

• Pire-kaynaklı tifüs – aynı zamanda mürin tifüsü olarak bilinir – pire ısırması esnasında bakteri vücuda girince enfekte olan kedi pirelerinden gelen veya ısırılan bölgenin tırmalanmasından gelen bakteriler tarafından taşınır.
• Bartonelloz (kedi tırmalanma hastalığı) – doğudaki sıçan piresi ve kedi piresi ısırmaları ile insanlara taşınır. 
• Pire tenyası – çok sıklıkla çocuklar kazara enfekte olan pireyi yerse veya enfekte pire dışkılarına temas eder taşınabilir.
• Isırılan bölge temizlenmezse ve dezenfekte edilmezse ısırılan yerde ikincil bakteriyel enfeksiyon gelişir. Isırılan yer ne kadar çok tırmalanırsa enfeksiyon meydana gelme olasılığı o kadar artar.

Kedi piresi-kökenli hastalıklar veya evcil hayvanları etkileyen diğer sağlıkla ilgili durumlar aşağıdaki gibi olabilir:

• Enfekte olan pire ısırığından mürin tifüsü,
• Kedi tırmalanma hastalığı
• Pire tenyası – Dipylidium caninum. Temizlenme/tımarlanma esnasında tenya ile enfekte olan pire yedikleri zaman köpeklerin ve kedilerin enfekte olması.
• Hem kedilerde hem de köpeklerde olan ve kedi piresi ile taşınan bir hastalık - Rickettsia felis
• Kedi pireleri tarafından köpeklere taşınan parazitik kurt - Dipetalonema reconditum
• Mikrofilariyal bir hastalık Acanthocheilonemal reconditum - kedi pireleri tarafından köpeklere taşınır.

Pirelerin gelişmemiş evreleri doğal olarak çok gizemli olduğundan kedi pirelerini yok etmek, evcil hayvanlarınız varsa profesyonel bir ilaçlama firması ve veterinerinizin işidir. Veterineriniz evcil hayvanlarınız için pire kontrolü ve önleme ürünlerini kullanmanızı tavsiye ederken haşere yönetimi uzmanınız, pirelerin evinizin içine girmesini önleme tavsiyelerinde ve önerilerinde bulunacaktır.